معناشناسیِ متن/ معماری با استناد به آموز ههای اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرسه اسلامی هنر

چکیده

از مسائل مهم در قلمرو «فلسفه معماری »، ماهیت و چیستیِ معنا و فرایندهای مرتبط با
آن در آثار معماری است. طی این پژوهش، به این پرسش اصلی پرداخته می شود که مؤلفه های
مؤثر بر فرایند خوانش و تأویل معنای یک اثر معماری چیست و بر اساس این مؤلفه ها، آیا
می توان به تعیّن معنا در آثار معماری معتقد بود یا خیر؟ برای تبیین پاسخ پرسش مذکور، ضمن
مقایسه تطبیقی نظریات مختلف و سپس نقد و ارزیابی آ نها، با بهره گیری از روش تحلیل
محتوای کیفی و با استناد به آموزه های اسلامی، مشخص م یشود که گرچه اعتباریاتی نظیر
پیش دانسته ها و پی شفه مهای مخاطب در تأویل و خوانش معنای اثر مؤثر است؛ لیکن بر پایه
برآیند کلیه مؤلف ههای مؤثر بر معنا )شامل معمار، مخاطب، اثر و زمینه(، دامنه معناییِ متن/
معماری، متعیّن و نسبتاً بسته است؛ دامن های که حدود، کیفیت و مدل دست یابی به آن طی
نظریه ارائه شده در این مقاله تبیین شده است.

کلیدواژه‌ها

  1. منابع عربی

    1. قرآن کریم.
    2. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، بیروت، دار الاسوة، 1415 ق.
    3. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 1، بیروت، نشر وفا، 1403 ق.
    4. مشکینی، علی، مواعظ العددیه، قم، نشر الهادی، 1406 ق.

    منابع فارسی

    1.  آفرین، فریده، «چالش ساختار و معنا: بازخوانی واساز از نگاره بیرون آوردن یوسف از چاه »، فصلنامه باغ نظر، ش 16 ، 1390 .
    2. آوینی، مرتضی، آینه جادو، ج ۱، تهران، نشر ساقی، 1377 .
    3. آیت اللهی، حمیدرضا، «بررسی دیدگاه های هرمنوتیکی در ساحت های مختلف فهم »، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، ش ۱۱، ۱۳ ۸۷ .
    4. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، ج 3، تهران، انتشارات طرح نو، 1379 .
    5. احمدی، بابک، آفرینش و آزادی؛ جستارهای هرمنوتیک و زیبایی شناسی، تهران، نشر مرکز، 1377 .
    6. احمدی، بابک، ساختار و تأویل متن، تهران، نشر مرکز، ۱۳ ۸۰ .
    7. اعوانی، غلامرضا، حکمت و هنر معنوی، تهران، انتشارات گروس، ۱۳۷۵.
    8. امرایی، بابک، «تحلیل نشانه شناختی طراحی پسامدرن »، فصلنامه باغ نظر، ش ۱۶ ، ۱۳۹۰.
    9. بحرینی، سیدحسین، فرایند طراحی شهری، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1385 .
    10.  برادبنت، جفری، واسازی، ترجمه منوچهر مزینی، تهران، نشر شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری، ۱۳۷۵.
    11. پارسانیا، حمید، روش شناسی انتقادی حکمت صدرایی، قم، انتشارات کتاب فردا، ۱۳۹۰.
    12. جوادی آملی، عبدا لله، صهبای حج، قم، مرکز نشر اسراء، ۱۳ ۸۰ .
    13. جوادی آملی، عبدا لله، معرفت شناسی در قرآن، قم، مرکز نشر اسراء، ۱۳ ۸۹ .
    14. جودت، محمدرضا، نومدرن ها کجایند، تهران، انتشارات گنج هنر، ۱۳ ۸۴ .
    15. حسین زاده، محمد، مبانی معرفت دینی، قم، انتشارات موسسه امام خمینی، ۱۳ ۸۵ .
    16. حسین زاده، محمد، معرفت شناسی، قم، انتشارات موسسه امام خمینی، ۱۳ ۸۱ .
    17. حکیم، نگار، «معماری متن وار و پیشگامان آن »، مجله معمار، ش ۲۰، ۱۳ ۸۲ .
    18. خمینی، رو حا لله، شرح چهل حدیث، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳ ۸۷ .
    19. رئیسی، محمدمنان، «معماری ب همثابه متن: واکاوی امکان قرائت های مختلف از یک اثر معماری »، مجله منظر، ش 7، ۱۳ ۸۹ .
    20. رئیسی، محمدمنان و عبدالحمید نقره کار، «هست یشناسی معنا در آثار معماری »، مجله هو یت شهر، ش 24 ، م آموزه‌های اسلا ستناد بها ا معماری ب معناشناسیِ متن/ 85۱۳۹ ۴ .
    21. ساسانی، فرهاد، عوامل مؤثر در تفسیر و فهم متن )تفسیرگری پیوستاری(، پایا ننامه دوره دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی تهران، ۱۳ ۸۱ .
    22. سجودی، فرزان، نشانه شناسی: نظریه و عمل، تهران، نشر علم، ۱۳ ۸۸ .
    23. سجودی، فرزان، نشانه شناسی کاربردی، تهران، نشر علم، ۱۳ ۸۷ .
    24. شولتز، کریستیان نوربری، معنا در معماری غرب، ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی، تهران، انتشارات فرهنگستان هنر، ۱۳ ۸۷ .
    25. شیرازی، محمدرضا، «نشانه شناسی معماری »، مجله معمار، شماره 16 ، ۱۳ ۸۱ .
    26. ضیمران، محمد، ژاک دریدا و متافیزیک حضور، تهران، انتشارات هرمس، ۱۳ ۸۶ .
    27. قیومی بیدهندی، مهرداد، «نظریه و الفبای نظریه پردازی »، نشریه صفه، شماره 40 ، ۱۳ ۸۴ .
    28. کلالی، پریسا و آتوسا مدیری، «تبیین نقش مؤلفه معنا در فرایند شک لگیری حس مکان »، مجله هنرهای زیبا معماری و شهرسازی، دوره 17 ، شماره 2، ۱۳۹۱.
    29. گروت، لیندا و وانگ، دیو ید، روش های تحقیق در معماری، ترجمه علیرضا عینی فر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳ ۸۶ .
    30. گروتر، یورگ، زیبایی شناسی در معماری، ترجمه جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳ ۸۸ .
    31. لینچ، کو ین، تئوری شکل شهر، ترجمه سید حسین بحرینی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳ ۸۴ .
    32. لینچ، کو ین، سیمای شهر، ترجمه منوچهر مزینی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳ ۸۵ .
    33. لیوتار، ژان فرانسوا، وضعیت پست مدرن، گزارشی درباره وضعیت دانش، ترجمه حسینعلی نوذری، تهران، انتشارات گام نو، 1380 .
    34. مایس، پیرفون، نگاهی به مبانی معماری از فرم تا مکان، ترجمه و تعلیق سیمون آیوازیان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳ ۸۷ .
    35. مطهری، مرتضی، انسان کامل، تهران، نشر صدرا، ۱۳ ۸۴ .
    36. معماریان، غلامحسین، سیری در مبانی نظری معماری، تهران، انتشارات سروش دانش، ۱۳ ۸۶.
    37. نسبیت، کیت، نظری ههای پسامدرن در معماری، ترجمه و تدوین محمدرضا شیرازی، نشر نی، ۱۳ ۸۶ .
    38. نصر، سیدحسین، هنر و معنو یت اسلامی، ترجمه رحیم قاسمیان، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳ ۸۹ .
    39. نقر هکار، عبدالحمید، درآمدی بر هو یت اسلامی در معماری و شهرسازی، تهران، نشر پیام سیما، ۱۳ ۸۷ .
    40. نقر هکار، عبدالحمید، کریم مردمی و محمدمنان رئیسی، «تأملی بر بنیا نهای معرفت شناختی معماری معاصر ،»نشریه آرما نشهر، ش ۹، ۱۳۹۱.
    41. نقره کار، عبدالحمید و محمدمنان رئیسی، «تحقق پذیری هو یت اسلامی در آثار معماری »، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ش 7، ۱۳۹۱.
    42. نقی زاده، محمد، ادراک زیبایی و هو یت شهر در پرتو تفکر اسلامی، انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳ ۸۶ .
    43. نقی زاده، محمد و بهناز امین زاده، «رابطه معنی و صورت در تبیین مبانی هنر »، نشریه هنرهای زیبا، ش 8، ۱۳۷۹.
    44. هاسپرس، جان، درآمدی بر تحلیل فلسفی، ترجمه سهراب علوی نیا، تهران، مرکز ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۷۱.

    منابع لاتین

    1. Adorno, Theodor W, 2004, Aesthetic Theory, trans. Robert Hullot-Kentor, Continuum International Publishing Group.
    2. Baudrillard, Jean, 1984 , "On Nihilism", On the Beach, Vol. 6, Spring.
    3. Buthler, Judith, 1999, "Gender Trouble, Feminism and the Subversion of Identity", London, Routledge.
    4. Chandler, Daniel,2007, Semiotics:The Basics, London, Routledge.
    5. Derrida, Jacques, 1987, Positions, trans.Alan Bass, London, The Athlone Press.
    6. Eagleton, Terry,1983, Literary Theory: An Introduction, Minneapolis, University of Minnesota Press.
    7. Eco, Umberto,1979, A Theory of Semiotics, Milan, Bloomington.
    8. Eco, Umberto, 1994, "The limits of interpretation", Bloomington, Indiana University Press.
    9. Hirsch jr, Eric Donald, 1976, The Aims of Interpretation, University of Chicago Press.
    10. Hirsch jr, Eric Donald, 1967, "Validity in Interpretation", New Haven, Yale University Press.
    11. Moore, Gary, 1991, “Linking Environment-Behavior and Design Theories: Framing the Debate”, EDRA, 22.
    12. Moore, Gary, 1997, “Toward Environment-Behavior Theories of the Middle Range in Advances in Environment, Behavior and Design”, vol.4, New York, Plenum Press.
    13. Nietzsche, Friedrich, 1990, “Interpretation” in: G.L.Ormiston and A.D.Schrift (eds.), Transforming the Hermeneutic Context, New York, State University of New York Press.
    14. Nietzsche, Friedrich, 1968 , The will to power, trans.Walter Kaufmann, New York, Knopf Doubleday Publishing Group.
    15. Rapoport, Amos, 1990, "The Meaning of the Built Environment, A Nonverbal Communication Approach", Tucson, University of Arizona Press.
    16. http://laura-carter.com.
    17. http://www.daniel-libeskind.com.