مدرسه اسلامی هنر
الهیات هنر
2383-1227
1397
14
2020
07
22
نقد روششناختی: نظریههای فلسفه اسلامی در حوزه مطالعات هنر و معماری
5
18
FA
مرضیه
پیراوی ونک
دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده هنر ادیان ، اصفهان ، ایران
m.piravi@aui.ac.ir
در بسیاری از مقالهها و پژوهشهایی که با ادعای رویکرد فلسفی در حوزه هنر نگاشته میشود، شاهد یک الگوی تکرارشونده هستیم. در الگوی غالب معمولاً تمام آثار هنری و حتی غیرهنری یک دوره خاص (برای نمونه اصفهان دوره صفوی) را مستقیماً متأثر از اندیشههای فیلسوفان آن زمان ذکر میکنند. در این میان، بیشترین ظلم به مبانی فلسفی و فلاسفه میشود چراکه ادعاهای تحکمی نویسندگان اینگونه مقالات بهاجبار در زبان فیلسوف دورهای خاص نهاده میشود. این حقیقت که حکما، هم پیشروان فرهنگی یک قوم هستند و هم نماینده بستر فرهنگیای که از آن برخاستهاند قابلانکار نیست اما حمل بیواسطه یک نظریه فلسفه اسلامی به یک بنا یا پدیده هنری، یک مقاله را تبدیل به پژوهش یا تحقیق فلسفی- هنری نمیکند.این پژوهش در راستای پرسش از چرایی و چگونگی ورود مطالب فلسفه اسلامی در مطالعات هنری شکل میگیرد و هدف آن ارزیابی نقادانه برای نزدیک شدن به راهکار پیشنهادی بعد از مشاهده خلاءها است.
فلسفه اسلامی,روش,پدیدارشناسی,زیباشناسی اسلامی,مطالعات هنر و معماری
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_46197.html
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_46197_d64fdb959e1fe01d1a7245d3c9a866d9.pdf
مدرسه اسلامی هنر
الهیات هنر
2383-1227
1397
14
2020
07
22
مطالعة تطبیقی مفهوم تجسم و نمود آن در هنرهای اسلامی و مسیحی
19
42
FA
مینا
محمدی وکیل
گروه نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران.
minavakil@gmail.com
حسن
بلخاری قمی
استاد گروه مطالعات عالی هنر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
hasan.bolkhari@ut.ac.ir
تاریخ هنر در سیر تطور خود، منابع بیشماری را در جهت ارائة باورهای معنوی هنرمندان به منصة ظهور آورده است. میتوان یکی از مهمترین انگیزههای خلق هنر، در عصر سنت را، بیان اعتقادات دینی برشمرد. اما هر دین بنا به اصول و آموزههای خود، رویکرد خاصی را در بیان مفهوم تجسم و آفرینش هنری برگزیده است. ادیان اسلام و مسیحیت به عنوان بزرگترین بسترهای خلق آثار هنری، هر یک کاربرد خاصی از هنر دینی را عرضه داشتهاند. بررسی وجوه اشتراک و افتراق بیان هنر در ادیان مذکور، نکات مهمی را در باب تأثیر باورهای معنوی و آموزههای دینی بر انگیزههای هنری در آن دو حوزه روشن میسازد. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، جمعآوری اطلاعات به روش کتابخانهای و تجزیه و تحلیل دادهها به شیوة استقرائی انجام پذیرفته است. مطالعة تطبیقی صورت گرفته مشخص میکند که بیان زیباشناختی و بصری در هنرهای اسلامی و مسیحی عمدتاً متفاوت است؛ بدین معنا که در هنرهای اسلامی تأکید بر عنصر تجرید بیش از عناصر ملموس و واقعنما میباشد ـ که این خود برخاسته از اعتقادات و آموزههای اسلامی مبنی بر عدم گرایش به شمایلنگاری بوده است. ـ و بالعکس در هنر مذهبی مسیحی آفرینش هنری بیشتر حالتی عینی و ملموس دارد. از سوی دیگر هر دو این ادیان با وجود تفاوت مذکور بیانی رمزآمیز را در خود نهفته دارند که شاید بتوان آن را بزرگترین وجه تشابه صوری در آثار این دو نظام مذهبی دانست.
تجسم,هنر اسلامی,هنر مسیحی,شمایل نگاری,شمایل شکنی
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_46198.html
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_46198_afca9dfc051c0b70085862b2d53a9d6d.pdf
مدرسه اسلامی هنر
الهیات هنر
2383-1227
1397
14
2020
07
22
دلایل استفاده از هنر ویترای در کلیساهای گوتیک و تأثیر نظریه نور دیونوسیوسمجعول بر آن
67
99
FA
سامره
کاظمی
هنر، دانشکده دکتر شریعتی، دانشگاه فنی و حرفهای، تهران، ایران
samereh.kazemi@yahoo.com
بیتردید هنر ویترای(شیشهنگاره) به جهت شکوه و کاربرد وسیعی که در کلیساهای گوتیک دارد بهعنوان یکی از شاخصههای اصلی معماری گوتیک قابلتأمل است. پژوهشگران به جنبههای مختلفی از معماری گوتیک پرداختهاند؛ امّا با توجه به ماهیت نمادین هنر مسیحی و رابطه هنر و فلسفه در قرونوسطی، این سؤال مطرح میگردد که آیا کاربرد هنر ویترای در کلیساهای گوتیک خاصه توسط سوگر در بنای کلیسای سندنی بهعنوان پایه و نمونه اولیه، از نوعی بینش فلسفی و نمادینِ عرفانی سرچشمه میگیرد یا خیر؟ از طرفی ماهیت شیشهای و شفاف هنر ویترای رابطه مستقیم با نور دارد. نور در فلسفه هنر مسیحی از اهمیت ویژهای برخورداراست. بسیاری از آباء کلیسا بهخصوص دیونوسیوسمجعول در نظام فلسفی و زیباشناسیِ خود، به نظریه نور و مابعدالطبیعه مبتنی بر نور پرداخته است. ازآنجاکه بسیاری از فلاسفه مدرسی و سنتهای عرفانی مسیحی تحت تأثیر او بودهاند، پژوهش حاضر عهدهدار پاسخگویی به این سؤال اصلی است که: دلایل استفاده از هنر ویترای در کلیساهای گوتیک و تأثیر نظریه نور دیونوسیوسمجعول بر آن چیست؟ در این مقاله سعی شده تا بهروشی توصیفی-تحلیلی به هدف واکاویِ دلایل استفاده از هنر ویترای در کلیساهای گوتیک، تأثیر نظریات زیباشناسی دیونوسیوسمجعول در گزینش این هنر، مشخص شود تا بخشی از دلایل و معانی رمزی کاربرد آن روشن گردد.
هنر ویترای(شیشهنگاره),معماری گوتیک,سوگر,زیباشناسیدیونوسیوسمجعول,نظریه نور
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_46199.html
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_46199_ab8b546bee17b9a341b2efa402a87600.pdf
مدرسه اسلامی هنر
الهیات هنر
2383-1227
1397
14
2020
07
22
آیکونولوژی خشت فرشته در قالی خشتی چالشتر با روش اروین پانوفسکی
82
101
FA
افسانه
قانی
استادیار دانشکده هنر و علوم انسانی فارسان
afsanehghani@gmail.com
قالی خشتی چالشتر بهواسطه ساختار مشبک و متکثری که دارد به بستر ارائه مجموعهای از تصاویر مجزا در کنار هم شده که هر یک در فرهنگ مولد آن دارای معنا و اهمیت است. ازآنجاکه فهم معنای نهان در قالی خشتی چالشتر از طریق فهم اجزای آن میسر میشود، این پژوهش با هدف روشن کردن معنای یکی از اجزای این قالی شکل گرفت. در این پژوهش خشت فرشته از قالی چالشتر مورد توجه قرار گرفت و در روند پژوهش سعی بر آن بود که به این پرسش پاسخ داده شود که: در پس خشت فرشته چه مضامین کلامی و روایی وجود دارد و همراهی این مضامین و این ایکون در پی تبیین چه مفهوم ایدئالی است؟ پاسخدهی به این پرسش و تحلیل نقشمایه خشت فرشته در این نوشتار با روش ایکونولوژی پانوفسکی صورت گرفت. دادههای موردنیاز برای این پژوهش از طریق مشاهده تصویر و تحلیل اجزا تشکیلدهندهاش حاصل شد و اطلاعات موردنیاز برای تحلیل آن از طریق مطالعات کتابخانهای فراهم آمد و درنهایت مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که فیگورهای گیاهی تصویر شده در این خشت، تمثالی از درخت زندگی یا درخت سدره المنتهی هستند و به همین ترتیب فیگور پرنده منقوش در آن، تمثالی از سیمرغ یا حضرت جبرئیل است. تفسیر معنای این نقشمایه حاکی از آن است که وجود این نقشمایه در قالی، نمادی از طلب آفرینش نو و خلاقیت از منبعی ایدئال است.
آیکونولوژی,آیکونوگرافی,قالی خشتی چالشتر,خشت فرشته,نقشمایه فرشته
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_44786.html
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_44786_68953e6aad91933799c6132ee70225a4.pdf
مدرسه اسلامی هنر
الهیات هنر
2383-1227
1397
14
2020
07
22
حکمت تزئین و هندسه نقوش در هنر اسلامی از منظر سنت گرایان
99
118
FA
سعید
آژ
دانشگاه تربیت مدرس
saeidaj66@gmail.com
محمد فرید
خدارحمی
هیأت علمی دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس
khodarahmi@modares.ac.ir
علی اصغر
فهیمی فر
هیأت علمی دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس
fafimifar@modares.ac.ir
تحقیق پیش رو، به دنبال تبیین نسبت بین حکمت اسلامی و نقوش تزئینی - هندسی در هنر اسلامی می باشد. این تحقیق سعی بر آن دارد که با نگاهی فرا تاریخی و رجوع به وحی الهی (قرآن)، که سرمنشأ این هنر است، به پرسش «حکمت نقوش تزیینی - هندسی در هنر اسلامی چیست؟» پاسخ دهد. فرض نگارنده بر این است که غنای صوری و ظرفیت بالای نقوش هندسیِ هنر اسلامی در انتقال معانی حکمی، برآمده از اندیشه ای غنی مبتنی بر «وحی» و متافیزیک اسلامی است که در پس این هنر ناب انتزاعی حضور دارد. تحقیق حاضر به دنبال تبیین این اندیشه و حکمت در هنر اسلامی به طور عام و سرایت آن در نقوش تزیینی - هندسی به طور خاص به روش توصیفی - تحلیلی میباشد. چارچوب نظری این تحقیق را نظریات فیلسوفان سنت گرا درباب هنر اسلامی شکل میدهد. روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق روش کتابخانه ای بوده است.
"تزیین","هنر اسلامی","هندسه مقدس","سمبلیسم"
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_46200.html
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_46200_070976baeb40e5ffc23b10a43e018c4a.pdf
مدرسه اسلامی هنر
الهیات هنر
2383-1227
1397
14
2020
07
22
از ارجحیت گفتار تا تقدس نوشتار؛ نقش قرآن در تحول مفهوم «زیبایی»
119
140
FA
رضا
بایرامزاده
مدیر گروه رشته نقاشی دانشگاه ارومیه
rezabayramzadeh1397@gmail.com
سعید
احمدی علیایی
کارشناس ارشد پژوهش هنر. مدرس مدعو دانشگاه ارومیه
saeedahmadi1390@gmail.com
نزول وحی در هر سرزمینی تاریخ آن اجتماع را دچار تحولات شگرف کرده است. چنین رخدادی در حجاز دوران ظهور اسلام هم حادث شد. قرآن هم به جهت محتوایی و هم به عنوان شکل بدیعی از گفتار و نوشتار در جهانبینی مردم تأثیر گذاشت. مقاله پیش رو قصد دارد تاثیر قرآن کریم را در متحول ساختن بینش زیباشناختی عصر آغاز اسلام بررسی کند. روش کار توصیفی تحلیلی است و تحلیلها براساس نظریهی «تمایز گفتار و نوشتارِ» ژاک دریدا فیلسوف فرانسوی انجام شده است. هدف اصلی مقاله تحلیل نقش قرآن کریم به عنوان نوع جدیدی از گفتار و نوشتار در تحول مفهوم زیبایی است. به عبارت دیگر این کتاب مقدس چگونه توانست مردم بیسواد را به سطحی برساند که در «زیبانویسی خط» زیبایی را به حد اعلای خود برسانند. یافتهها نشان داد انقلاب فرهنگی دین اسلام، همانند اکثر تحولات تاریخی، در طی چند مرحله رخداد. این فرآیند در چهار مرحله اتفاق افتاد و باعث تحول کامل چشمانداز زیباشناختی مردم سرزمین حجاز شد. مرحله اول: پیش از اسلام؛ دوم: نزول وحی؛ سوم: آغاز نوشتار؛ چهارم: انقلاب هنری.
زیبایی,قرآن,کلام,خوشنویسی,حضور
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_46201.html
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_46201_0b34e6e2007e3b4ff9591c62deb6f335.pdf