2024-03-28T13:56:23Z
https://elahiyatehonar.isoa.ir/?_action=export&rf=summon&issue=5609
الهیات هنر
2383-1227
2383-1227
1397
1396
11
الگوهای ادراک و تعامل در معماری اسلامی با الهام از آراء عبدالقاهر جرجانی در بلاغت
زکیه السادات
طباطبایی لطفی
محمدتقی
پیربابائی
این جستار با نظر به آرای عبدالقاهر جرجانی در بلاغت، به طرح الگوهایی از تعامل و ادراک انسان در معماری برآمده است. در این نگاه، حضور، ادراک و تعامل معمار، بنا و مخاطب به عنوان یک مجموعهی واحد مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا، با استناد به آرای عبدالقاهر جرجانی در بلاغت مبتنی بر وحدت لفظ و معنا، و کنکاشی در نظریات او در آفرینش و انتقال معنا، مباحث نظم و صور خیال او به عنوان منبع الهامی در تبیین الگوهای ادراکی در معماری اسلامی بر آمده و مبتنی بر این الهام، سه سطح از ادراک و تعامل را به مثابه الگوهای معمارانه پیشنهاد و تبیین نموده است. الگوهای ادراک و تعامل در معماری در این نگاه، متناظر با سه الگوی تمثیل، استعاره و تخییل در معماری، مبتنی بر سه سطح از الگوی ادراک و تعامل حصولی، خلاق، و حضوری تعریف میشود که در تناظر با آنها، مؤلفههای معمارانهی فرم، عملکرد و معنا به عنوان مؤلفههای مقدم و برجسته در تعامل ادراکی میباشند. این رویکردها بر اساس کارکردهای متفاوتشان در امکانپذیری درک تفصیلی و اجمالی از فضا به عنوان الگوها و سطوح مختلف آفرینش و خوانش معنا در معماری تبیین شدند.
معماری اسلامی
ادراک
تعامل
عبدالقاهر جرجانی
2019
01
21
131
160
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_35238_799323efd3f3b90e897ee6550e332212.pdf
الهیات هنر
2383-1227
2383-1227
1397
1396
11
شبکه مفهومی زینت در سنت روایی شیعه
سید ابوالقاسم
حسینی(ژرفا)
در قرآن و سنت، سه کلیدواژه اصلی ناظر به مفهوم زیبایی، «حُسن» و «جمال» و «زینت» هستند. تحلیل شبکه مفهومی هر یک از این سه کلیدواژه، راهگشای دریافت مفهوم و مصادیق زیبایی در فرهنگ اسلامی است. از این میان، زینت نزدیکترین ارتباط را با قلمرو مطالعات زیباییشناسی (Aesthetics) دارد. برای تحلیل شبکه مفهومی زینت، باید به قرآن کریم و دیگر منابع فرهنگ اسلامی بویژه روایات معصومان ـ علیهم السلام ـ مراجعه نمود. در این مقاله، با روش کتابخانهای و به شیوه تحلیلی، شبکه مفهومی زینت، در دایره روایات معصومان در مهمترین منابع شیعی، تصویر شده است. مبنای گردآوری این روایات، پرهیز از نقد سندی و تکیه بر گزینش محتوایی بوده است. روش گزینش محتوایی روایات بدین سان است که در ذیل هر عنوان برگرفته شده از نص یا ظهور روایات، تنها یک حدیث ذکر شده است. نیز سند روایات حذف شده و فقط در ترجمه، به قائل سخن اشاره گشته است. بدین قرار، نمیتوان این مقاله را به منزله یک کورپس (corpus) یا اندامگونه همه روایات زینت تلقی نمود. اما در عین حال، میتوان ادعا کرد که همه مفاهیم اصلی مندرج در گستره مفهومی زینت در روایات شیعی، در این مقاله گزارش شده؛ گرچه خود روایات یک به یک ذکر نگشتهاند.
شبکه مفهومی
زینت مادی
زینت معنوی
معیارهای ارزشی زینت
آداب و احکام زینت
تفسیر آیات زینت در قرآن کریم
2019
01
21
5
46
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_35234_d11fb44887c5ea8c90b86b4520992f6c.pdf
الهیات هنر
2383-1227
2383-1227
1397
1396
11
تبیین جایگاه هنر در رهیافت فلسفی- دینی
ناصر
مومنی
مهدی
گنجور
در این مقاله"هنر" با رهیافتی فلسفی و با تمرکز بر دیدگاه فیلسوفان معروف یونان باستان، که سهم عمده ای در تحلیل و تبیین آن داشته و در جهت گیری اندیشه آیندگان مؤثّر بوده اند و با نظر به نگرش فیلسوفان مسلمان، مورد کاوش قرار می گیرد و به روش توصیفی- تحلیلی، تلاش می گردد تلاقی نگرش فلسفی و دینی در مقوله هنر نشان داده شود. زیرا همانطور که بسیاری از اندیشه ورزی های هنری، در مسائلی همچون اخلاق و تربیت با دین هم داستانند، دین داران نیز در پیشبرد اهداف خود از هنر بهره برده اند، بنابراین در ابتدا نظریات برخی اندیشمندان بزرگ دربارۀ حقیقت هنر، چرایی گرایش به آن و جایگاه آن بررسی می شود و سپس با تمرکز بر جایگاه هنر در دین اسلام و اشاره به باز نمود آن در فرهنگ اسلامی، جایگاه هنر از این رهگذر به اختصار تبیین می گردد. نگرش قدسی که در آن هنر باز نمود هنر الهی و نشانه ای از زیبایی های حقیقی است، در هنرهای مختلف مسلمانان بروز کرده و در تعالی آنها نقش چشمگیری داشته است. به این ترتیب، اندیشه و دین، هم در اهمیت هنر و نقشی که می تواند در شکوفایی استعدادها و بعد معنوی انسان داشته باشد، به یکدیگر نزدیکند و هم در دل نگرانیشان از تأثیر سوئی که بر تربیت و اخلاق می تواند داشته باشد همداستانند.
رهیافت فلسفی
رهیافت دینی
فرهنگ اسلامی
تعالی انسان
2019
01
21
47
72
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_35235_753a958ffa7301115b55ae1bee62a415.pdf
الهیات هنر
2383-1227
2383-1227
1397
1396
11
بررسی جایگاه تاریخی و عرفانی امام علی (علیهالسلام) در هنر خوشنویسی اسلامی
عبدالله
محمدی پارسا
این نوشتار، در صدد بیان هستی، چیستی و چگونگی تجلّی جایگاه امام علی ع در هنر خوشنویسی، از منظر تاریخی و عرفانی است. از این رو ابتدا جایگاه تاریخی امام علی ع را با بررسی دوره پیدایش خوشنویسی اسلامی و اقلام رسمالخط عربی آغاز کرده و در ادامه به شواهدی از تجلی ارادت خوشنویسان به مقام ولایت علوی، در محتوای نوشتاری اعم از «حلیه نویسی»، «نقش مایههای کتیبهها»، «جاندار نگاریها» پرداخته و در آخر نشان میدهد که جایگاه حضرتش، تنها معطوف به موارد تاریخی و محتوایی نبوده و هنرمندان خوشنویس، مقام ن که رمزآلود و عرفانی نیز برای ایشان قائلند که عناوینی چون «سرسلسله استادان»، «جایگاه سمبلیک نقطه-خط» متکفل بیان آن است. تا جایی که قبول جایگاه عرفانی ایشان در هنر خوشنویسی، بخش مهمی از پیوند میان خوشنویسی و عرفان اسلامی را تأمین کرده و به حدّی است که میتوان امام علی ع را ملتقای عرفان و هنر دانست. این نوشتار می تواند بر روی آن دسته از کسانی که خوشنویسی را تنها در چارچوب تنگ شیوههای گرافیکی و تکنیکهای بصری مطالعه میکنند، بابی از عرفان و اعتقادات رمز آمیز را نیز بگشاید. بابی که همچون باب شهر علم، در وجود امام علی ع تجلی یافته است.
"امام علی ع"
"هنر"
"هنر خوشنویسی"
"هنر عرفانی"
"عرفان"
2019
01
21
73
108
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_35236_7c6d48078ce4067608de2da0a2df27ae.pdf
الهیات هنر
2383-1227
2383-1227
1397
1396
11
معرفت «ذوقی»سهروردی و مقایسه آن با «ذوق» نزد کانت
محمد علی
بهشتی
چکیده این تحقیق در صدد است تا به بررسی منابع فکری فلسفه سهروردی و بسط مفاهیم ذوق ، شهود، مشاهده و اشراق و در پایان به شباهت ها و تفاوت های حکمت بحثی و ذوقی به طور کلی پرداخته شده است.عدم مخالفت ذوق و بحث و جایگاه کلیدی ذوق نیز، نتیجه ای است که از تحلیل نظرات این حکیم در این فصل به دست می آید. مقایسه مفهوم ذوق نزد سهروردی و کانت در فلسفه مدرن، پایان بخش این تحقیق است. چکیده این تحقیق در صدد است تا به بررسی منابع فکری فلسفه سهروردی و بسط مفاهیم ذوق ، شهود، مشاهده و اشراق و در پایان به شباهت ها و تفاوت های حکمت بحثی و ذوقی به طور کلی پرداخته شده است.عدم مخالفت ذوق و بحث و جایگاه کلیدی ذوق نیز، نتیجه ای است که از تحلیل نظرات این حکیم در این فصل به دست می آید. مقایسه مفهوم ذوق نزد سهروردی و کانت در فلسفه مدرن، پایان بخش این تحقیق است.
حکمت ذوقی
اشراق
مشاهده
ذوق کانت
زیبایی
2019
01
21
109
130
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_35237_3a2a9eeb6ec7762c22b532aff61240b4.pdf
الهیات هنر
2383-1227
2383-1227
1397
1396
11
«خوانش نوفرمالیستی از نگاره دیدار لیلی و مجنون هفت اورنگ ابراهیم میرزا »
فریده
آفرین
بیشتر منابع بر نوبودگی برخی نگارههای مجموعه هفت اورنگ ابراهیم میرزا محفوظ در مجموعه فریر متفق القولاند. بررسی نگارهی این پژوهش به شیوه تحلیلی-توصیفی و با تکیه بر چارچوب نظری نوفرمالیستی نوئل کرول صورت گرفته است تا پاسخی بر چگونگی نحوه ارتباط فرم و معنای این اثر باشد. برای پاسخ سوال چگونگی نحوه ارتباط فرم و محتوا در این اثر با توجه به ویژگیهای کلی نگارگری ایرانی، بر ویژگیهای ساختاری و فرمال اثر با التفات بر تجزیه آن به اجزا و عناصر تجسمی و روابط بین آنها تمرکز شده است. افزون بر این برای تحلیل چگونگی رابطه فرم و معنا از سطوح معنایی رولان بارت بهره جسته شده است. در سطح ارزیابی به مناسب بودن یا نبودنِ فرم این اثر برای بیان محتوا اشاره شده است. هدف از گشودن سطوح معانی در تناسب با ویژگیهای فرمال این است که قاعدههای تصویری حاکم بر این تصویر و امکاناتی که تصویر مذکور برای هنر آینده میگشاید؛ برجسته شوند. نتیجه خوانش نوفرمالیستی اینکه کانونهایروایی و ترکیببندی نقاشی بهطورکامل همخوان نیستند و گسست معناداری میان کانونهای روایی و ترکیببندی نقاشی به وجود آمده است. ساختار باز و مارپیچی و پلانهای موازی و گشوده و عدم وجود کادر، سیالیت در ترکیببندی و پویایی کنشهای انسانی را بارز میکند. همترازی مجنون در کنج این مارپیچ با نابالغان و افراد حاشیهای جماعت قبیله، نشان میدهد مراحل عشقورزی مجنون چندان در کانون توجه نقاش نبوده است.
هفت اورنگ
ابراهیم میرزا
نوفرمالیسم
فرم
محتوا
2019
01
21
161
194
https://elahiyatehonar.isoa.ir/article_35239_31e79f125680c3ee588afb64af8ed39a.pdf