الهیات هنر
اسطوره یاد و فراموشی در داستان‌های رمزی و تمثیلی ایرانی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
مدرسه اسلامی هنر
چکیده
از انواع اسطورهها، اسطوره «یاد و فراموشی» ست که نمونههای فراوانی از آن را میتوان در میان اقوام و قبایل و تمدّنهای مختلف یافت. «میرچا الیاده» دینپژوه رومانیایی در مقالاتی به تبیین این اسطوره پرداخت و نمونههایی از آن را در میان یونانیان، هندوان، گنوسیان و مانویان معرّفی کرد. «سرود مروارید» که اثری گنوسیست، نمونه عالی این اسطوره است که مضمون فراموشی و بهخاطر آوردن در آن شباهت فراوانی با داستان هندی «ماتسیندرانات و گوراخنات» و روایت «شیخ صنعان و دختر ترسا»ی عطار دارد.
با توجّه به اینکه از آبشخورهای داستان‌های رمزی ابنسینا و سهروردی، حکمت هرمسی و گنوسیست، میتوان نمونههایی از این اسطوره گنوسی را در این روایتها نیز یافت. هدف از نگارش این مقاله، تبیین و تطبیق اسطوره یاد و فراموشی بهعنوان اسطورهای گنوسی در داستان‌های رمزی و تمثیلی ایرانیست. داستان‌های «حی بن یقظان»، «سلامان و ابسال»، «رسالة الطیر» و «قصیده عینیه» ابنسینا، «عقل سرخ»، «قصة الغربة الغربیة»ی سهروردی و داستان «شاهزادهای که جادوگر او را فریفت» در مثنوی مولوی، نمونههای مورد بررسی در این مقالهاند.
کلیدواژه‌ها
)