نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
مدرسه اسلامی هنر
چکیده
نقد کهنالگویی میکوشد کلیه عناصر فرهنگی را که بهطور ناخودآگاه در آفرینش اثر ادبی مؤثر بودهاند، مورد بررسی قرار دهد و بدین وسیله اثر ادبی، یا برخی بنمایههای موجود در آن را، در نسبت اثر با ناخودآگاه جمعی مؤلف، به ژرف ساخت کهن الگویی آن تأویل کند. میتوان از این روش، در شناخت بهتر نظام معنایی و ارائه تفسیری متفاوت از بافت نمادین غزل حافظ استفاده کرد.
بر همین اساس، در این جستار دو محور دنبال شده است: ابتدا ضمن ذکر زمینههای استفاده از برخی مبانی نظری این رویکرد، روش مدلهای پیشنهادی برای بررسی شعر حافظ با این نظریه ارائه شده است. سپس- به عنوان "متن نمونه"- برای انتخاب و تحلیل عناصری نمادین از شعر حافظ، شخصیت اسطورهمانند "پیر مغان" برگزیده شده، با این نظریه در تحلیل و تأویل آن کوشش شده است.
در این پژوهش، به تحلیل روانشناختی مثلث سمبولیک پیر- جام- شراب در سطوح معنایی شعر وی پرداخته شده و در بررسی شکلگیری فرایند "فردیت" در لایههای استعاری شعر حافظ، این نتیجه حاصل شده که شخصیت پیر مغان، شخصیت نمادین است که از فرافکنی روانشناختی الگوی "انسان مثالی" (کامل) در شعر او حاصل شده است و در چرخه تکامل فردیت شعر وی، شاعر این الگوی کمال درونی را در ناخودآگاه متن خویش شبیهسازی کرده است.
کلیدواژهها