با ملاک صورت (فرم) می‌توان نسبت هنر با دین را تعریف کرد و هنر را به دو دسته هنرهای مقرّب و هنرهای مبعّد تقسیم بندی کرد. هنرهای مقرّب هنرهایی هستند که امکان تقرب هنر به مفاهیم دینی را فراهم می‌آورند با این ویژگی که چندان به جزئیات نمی‌پردازند و با کمک نمادها موضوع اثر را به نمایش می‌گذارند. مخاطب در این دست هنرها، انسانی منفعل نیست؛ بلکه با کمک اوست که اثر هنری تکمیل میشود. هنرهای اسلامی بیشتر از نماد استفاده می‌کنند و به واسطه نماد، منظور خود را به مخاطب منتقل می‌کنند و آسیبی به مفهوم دینی اثر وارد نمی‌کنند؛ به همین دلیل هنر مقرّب می‌تواند مفاهیم دینی به با حفظ چارچوب آن به مخاطب منتقل کند. اما هنرهای مبعّد، هنرهایی هستند که تلاش می‌کنند همه جزئیات را به تصویر بکشند و کوچکترین نکته‌ای را فرو نمی‌گذارند. در حالیکه تلاش برای نمایش جزئیات در امور غیرمحسوس، موفّقیتآمیز نیست؛ زیرا از یکسو اصرار دارد، تصویر همراه با جزئیات امر غیر محسوس را نمایش دهد از سوی دیگر تصویری از امر غیر محسوس نزد خود ندارد. در نتیجه تصویر تحریفشده و جعلی از امور غیر محسوس دینی ارائه می‌دهد. روشن است که این دست هنرها نمی‌توانند واسط میان مخاطب و پیام دینی باشند.
ابتدای صفحه