بررسی معنا و جایگاه «یاد و خاطره» در تفکّر شاعرانه حافظ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرسه اسلامی هنر

چکیده

یاد و خاطره، موضوع محوری تفکّر شاعرانه حافظ است و به همین‏جهت حائز بیشترین اهمیت در نظام اندیشه اوست. حافظ شاعری متفکّر است؛ به این معنا که شعر او متوجّه به پاسخ به اساسی‏ترین پرسش‏های آدمیان یعنی پرسش از اساس هستی، هدف آفرینش جهان و انسان، معنای زندگی و... است. حافظ، سرّ آفرینش را عشق و دوستی می‏داند که در واقعه‏ای ازلی به آفرینش جهان و انسان منجر شده است. انسان در این میان واجد هستی عاشقانه / رندانه است. زیرا برغم همه موجودات، درک و دریافتی از عشق دارد. حافظ به این جهت آدمی را دیوانه و خراب و مست می‏نامد. اما آدمی به دلیل همین درک و دریافت عاشقانه‏اش، دچار غربت و بیگانگی و در معرض خطر و در تهدید سیل فناست. حافظ شرط انسانی زیستن در جهانی آکنده از فراز و نشیب و درد و رنج را یادآوری خاطره آن واقعه ازلی سپردن بار امانت به انسان می‏داند.

کلیدواژه‌ها

1-    آشوری، داریوش، 1388، عرفان و رندی در شعر حافظ، تهران، نشر مرکز
2-    احمدی، بابک، 1388، هایدگر و تاریخ هستی، تهران، نشر مرکز
3-    دکارت، رنه، 1381، تأملات در فلسفه اولی، ترجمه دکتر احمد احمدی، چاپ سوّم، تهران، انتشارات سمت
4-    حافظ، شمس‏الدّین محمد، 1372، دیوان حافظ، با تصحیح و تحقیق و مقدّمه دکتر محمدرضا جلالی نائینی و دکتر نوری وصال، تهران، نشر نقره
5-    خوانساری، محمدرضا، 1372، منطق صوری، چاپ یازدهم، انتشارات دانشگاه تهران
6-    داوری، رضا، 1392، شعر و همزبانی، تهران، نشر رستا
7-      هیدگر، مارتین، 1381، شعر زبان و اندیشه رهایی، ترجمه دکتر عباس منوچهری، تهران، نشر مولی