«خوانش نوفرمالیستی از نگاره دیدار لیلی و مجنون هفت اورنگ ابراهیم میرزا »

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه

چکیده

بیشتر منابع بر نوبودگی برخی نگاره‌های مجموعه هفت اورنگ ابراهیم میرزا محفوظ در مجموعه فریر متفق القول‌اند. بررسی نگاره‌‌ی این پژوهش به شیوه تحلیلی-توصیفی و با تکیه بر چارچوب نظری نوفرمالیستی نوئل کرول صورت گرفته است تا پاسخی بر چگونگی نحوه ارتباط فرم و معنای این اثر باشد. برای پاسخ سوال چگونگی نحوه ارتباط فرم و محتوا در این اثر با توجه به ویژگی‌های کلی نگارگری ایرانی، بر ویژگی‌های ساختاری و فرمال اثر با التفات بر تجزیه آن به اجزا و عناصر تجسمی و روابط بین آنها تمرکز شده است. افزون بر این برای تحلیل چگونگی رابطه فرم و معنا از سطوح معنایی رولان بارت بهره جسته‌ شده است. در سطح ارزیابی به مناسب بودن یا نبودنِ فرم این اثر برای بیان محتوا اشاره شده است. هدف از گشودن سطوح معانی در تناسب با ویژگی‌های فرمال این است که قاعده‌های تصویری حاکم بر این تصویر و امکاناتی که تصویر مذکور برای هنر آینده می‌گشاید؛ برجسته شوند. نتیجه خوانش نوفرمالیستی اینکه کانون‌های‌روایی و ترکیب‌بندی نقاشی به‌طورکامل همخوان نیستند و گسست معناداری میان کانون‌های روایی و ترکیب‌بندی نقاشی به وجود آمده است. ساختار باز و مارپیچی و پلان‌های موازی و گشوده و عدم وجود کادر، سیالیت در ترکیب‌بندی و پویایی کنش‌های انسانی را بارز می‌کند. هم‌ترازی مجنون در کنج این مارپیچ با نابالغان و افراد حاشیه‌ای جماعت قبیله، نشان می‌دهد مراحل عشقورزی مجنون چندان در کانون توجه نقاش نبوده است.

کلیدواژه‌ها

آژند، یعقوب، (1384مکتبنگارگریتبریزوقزوین،مشهد، تهران: فرهنگستان هنر.
---------،(1389)، نگارگری ایران، پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران، ج دوم، تهران: سمت.
 -احمدی، بابک، (1389)، ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز، چاپ دوازدهم.
- احمد قمی، قاضی، (1363)، خلاصه التواریخ ، تصحیح: احسان اشرافی، تهران: دانشگاه تهران.
- الن،گراهام، (1385)،  رولان بارت، ترجمه: پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
-پاکباز، رویین، (1384 )، نقاشی ایران از دیروز تا امروز، تهران: زرین و سیمین.
-پین، مایکل، (1382)، فرهنگ اندیشه انتقادی، ترجمه: پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
-تاتارکیویچ، ووادیسواف، (1381)، «فرم در تاریخ زیباشناسی»، ترجمه: کیوان دوستخواه، فصلنامه هنر، ش 52، صص61-46.
-جامی، عبدالرحمن، (1390)، هفت اورنگ، قابل بازیابی : (PDF.Tarikhema.ir)
-حسینی، مهدی، (1385)، « هفت اورنگ جامی به روایت تصویر»، کتاب ماه هنر، بهمن و اسفند 1385، صص 1-14.
-رپیکا، یان، (1386)، تاریخ ادبیات ایران از دوران باستان تا قاجاریه، ترجمه: عیسی شهابی، تهران: علمی و فرهنگی.
-رسمی، عاتکه و سکینه رسمی، (1396)، «بن‌مایه‌های داستان اصلی و کرم»، فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، سال 5، ش 12 ، بهار، صص 41-63.
-روملو، حسن بیگ، (1357)، احسن التواریخ، تصحیح: عبدالحسین نوایی، تهران: بابک.
-ستاری، جلال، (1376 )،  اسطوره در جهان امروز، تهران: مرکز.
-سجودی، فرزان، (1387)، نشانه‌شناسی کاربردی، تهران: علم.
-سینوئه، ژیلبر،(1388)، ملکه مصلوب، ترجمه: عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران : مروارید.
-شپرد،آن،(1385)، مبانی فلسفه هنر، ترجمه:علی رامین، تهرن: انتشارات علمی و فرهنگی
-غفوریان مسعودزاده، مهوش، (1395)، «تحلیل و بررسی تصاویر نسخۀ خطی مصوّر هفت اورنگ جامی محفوظ در کتابخانه آستان        قدس»،  آستان هنر، ش 17، تابستان 1395،صص22-35.
-کارول، نوئل، (1387)،  درآمدی بر فلسفه هنر، مترجم: صالح طباطبایی، تهران :فرهنگستان هنر.
-کپس، جئورگی، (1387)، زبان تصویر، ترجمه فیروزه مهاجر، تهران: سروش، چاپ هفتم.
-کریستی، ویلسن، (1327)، تاریخ صنایع ایران، ترجمه: عبداالله فریـار، تهران: راه نو.
-کری ولش، استوارت،(1384)، نقاشی ایرانی نسخه نگاره‌های عهد صفوی، ترجمه:احمدرضا تقا، تهران: فرهنگستان هنر.
-کورکیان، ا.م  و ژ.پ. سیکر،(1377)، باغ‌های خیال، ترجمه پرویز مرزبان، تهران: فرزان روز. 
-گرابر، اولگ، (1390)، مروری بر نگارگری ایران، ترجمه: مهرداد وحدتی دانشمند، تهران:  فرهنگستان هنر.
 -لاله، عبدالحسین،(1387)، «نقد بومی و شایسته‌های فرهنگی»، در مجموعه نقد نگاشت، نقد بومی 2، تهران:  فرهنگستان هنر.
-معصومی، بهرام،(1389)، بیرق عاشقی، تهران: کاراپیام.
 -مکاریک،ایرناریما، (1393)، دانش نامه‌ی نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه:مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
-نامور مطلق، بهمن و منیژه کنگرانی، (1387)، «نقد دیباچه‌ای در سنت ایرانی، بررسی پیرامتنی و فرامتنی نسخه‌های هنری»، در مجموعه  نقد نگاشت نقد بومی 2، به کوشش مهرداد احمدیان، تهران: فرهنگستان هنر.
-ویتکین، رابرت دبلیو،(1395)، «پارادایمی جدید برای جامعه‌شناسی زیبایی‌شناسی»، در جامعه‌شناسی هنر: شیوه‌های دیدن، ترجمه: جمال محمدی، تهران: نی.
-یغمایی، اقبال،(1377)، داستان‌های عاشقانه ادبیات فارسی، تهران: هیرمند.