نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
چکیده
استفاده از نشانهها، قدمتی دیرینه دارد و به اقسام مختلف و در قالبهای متفاوتی، از نشانهها بهرهگیری شده است. یکی از این قالبها، معماری است. وقتی سخن از نشانه به میان میآید، جنبه صوری آن بیشتر به ذهن خطور میکند. مسالة مغفول، حقیقت نهفته در پس پردة نشانهها است، همان امری که در قرآن کریم به آن تأکید شده است، یعنی ظاهری ندیدن پدیدهها و توجه به حقیقت و باطن آنها. پژوهش حاضر، با بهرهگیری از روش تفسیری تاریخی، در ابتدا با شناخت انواع رویکردهای حکمی نیل به حقیقت و شناخت انواع نشانه از منظر پیرس، به نحوه کاربست آنها در بستری از نشانهها میپردازد و سپس با بیان جایگاه بهرهگیری از نشانهها در معماری، این نشانهها را شناسایی کرده و با تاویل حقیقت موجود در آنها، به بررسی تطبیقی میزان بهرهگیری از آنها در مساجد سه دوره تاریخی قاجار، پهلوی و معاصر در شهر تبریز میپردازد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که هر نشانه، به چه صورتی به دنبال بیان حقیقت خود است و در هر جایگاهی چه حقیقتی در خود دارد و اینکه در هر دوره تاریخی، بیشتر، از چه زبان نشانهای برای بیان حقیقت، بهرهگیری شده و این نسبت در دورههای تاریخی مذکور چه تغییراتی داشته است. همچنین معین شد که بخش عمده نشانهها، هر یک از طریقی خاص، قصد بیان وحدانیت در عین کثرت را دارند و میزان بهرهگیری از نشانهها در دوره قاجار بیش از دیگر دورهها است.
کلیدواژهها