الهیات هنر
روایت‌شناسی تمثیلی داستانی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
مدرسه اسلامی هنر
چکیده
این مقاله به بررسی ویژگیهای روایی تمثیلهای داستانی میپردازد. تمثیلِ داستانی که آن را معمولاً معادلallegory در ادبیات غرب در نظر میگیرند و گاه با عنوان تمثیل رمزی نیز از آن یاد میشود، همچون داستانی با معنایی نهفته در پسِ آن تعریف میشود. در زبان فارسی معمولاً تمثیل با غلبه رویکرد بلاغی مورد مطالعه قرار میگرفته است، به همین دلیل تمثیلهای داستانی نیز بدون توجّه به ویژگیهای رواییِ آنها، تنها با معیارهایی بلاغی سنجیده میشدهاند.
مقاله حاضر نشان میدهد که محوریت رویدادها و حرکت بر خط داستانی واحد از مهمترین ویژگیهایی است که به خوانش تمثیلیِ داستان یاری میرساند. این بررسی، از سویی همسوییِ اهداف تعلیمی و شیوههای روایی حکایات کهن را نشان میدهد و از سوی دیگر، فرایند خوانشِ تمثیلیِ گونه رمان را نیز در گرو ارائه خلاصهای از طرح داستان بر مبنای حوادث روی داده در خط سیری واحد و برساختن لایه دوّم تمثیل بر مبنای آن میداند.
افزون بر اینها، با توجّه به تقسیمبندی رواییِ توصیف و رویداد، ارتباط میان وجوه بلاغی و روایی تمثیل و چگونگی برآمدن نمادها از دل تمثیلهای داستانی نیز بررسی شده است.
کلیدواژه‌ها
)