نقد و بررسی تعاریف موجود در موضوع «غنا»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرسه اسلامی هنر

چکیده

این مقاله در صدد بررسی موضوع غناست. حکم حرمت غنا، مورد اتّفاق فقهای شیعه است و آن‏چه محلّ بحث و معرکه آراء واقع شده، تبیین موضوع غناست. نویسنده در ابتدا با نقل کلمات متعدّدی از بزرگان قدما، نشان می‏دهد که حکم حرمت غنا، قابل تردید نبوده و بلکه از ضرویّات مذهب است. سپس با اشاره به این‏که غنا، از قبیل موضوعات شرعی (مانند صلات و صوم) نیست که توسّط شارع، تأسیس شده و نیازمند تعریف شرع باشد، تعاریف ارائه‏شده در کلمات برخی فقیهان را در راستای تبیین فهم عرف می‏داند که جنبه تقلیدی ندارد.
نگارنده در ادامه سراغ نقد و بررسی تعریف مشهور فقها از غنا رفته و ابهامات موجود در برخی واژگان کلیدی این تعریف را نشان می‏دهد؛ ابهاماتی که علی‏رغم تلاش‏های فقها برای رفع آن‏ها، همچنان باقی مانده‏اند. وی سپس تعریفی را با توجّه به حکایات و ضرب‏المثلی از عرب اصیل درباره غنا ارائه می‏دهد و قرائن روایی بر تأیید آن را هم عرضه می‏دارد.
انتهای مقاله نیز به نقل و تحلیل کلام مرحوم فیض در تعریف موضوع و حکم غنا اختصاص دارد. نویسنده پس از نقل و تحلیل کلام فیض، دو احتمالی که شیخ انصاری درباره عبارات ایشان داده را ذکر و سپس احتمال سوّمی را مطرح می‏سازد که جامع تمامی فقرات کلام فیض باشد.

کلیدواژه‌ها

آبی، حسن بن ابیطالب. 1408ق، کشف الرّموز فی شرح المختصر النّافع، قم، مؤسّسه النّشر الاسلامی.
ابن ادریس، محمّد بن احمد. 1410ق، السّرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوّم، قم، مؤسّسه النّشر الاسلامی.
ابن برّاج، عبدالعزیز بن نحریر. 1406ق، المهذّب، قم، مؤسّسه النّشر الاسلامی.
ابن‏منظور، محمّد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت، دار صادر.
ابوالصّلاح حلبی، تقی بن نجم. 1387، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، قم، بوستان کتاب.
اصفهانی، محمّدحسین. 1409ق، بحوث فی الاصول، قم، دفتر انتشارت اسلامی.
امام خمینی، سیّد روح‏الله. 1381، المکاسب‏المحرّمه، چاپ دوّم، تهران، مؤسّسه تنظیم و نشر آثار.
انصاری، مرتضی. 1430ق، المکاسب، چاپ یازدهم، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
جوهری، اسماعیل بن حماد. 1368، صحاح، بیروت، دار العلم للملایین.
حرّ عاملی، محمّد بن حسن. 1424ق، تفصیل وسائل الشّیعه إلی تحصیل مسائل الشّریعه، قم، مؤسّسه آل‏البیت لإحیاء التّراث.
حلّی، جعفر بن حسن. 1408ق، شرایع‏الاسلام فی معرفه الحلال و الحرام، چاپ دوّم، قم، اسماعیلیان.
____________ ، 1410ق، المختصر النّافع، چاپ دوّم، قم، بعثت.
حلّی، حسن بن یوسف. 1401ق، اجوبه المسائل المهنائیّه، قم، مطبعة الخیام.
____________ ، 1410ق، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، مؤسّسة النّشر الاسلامی.
____________ ، 1377، تبصرة المتعلّمین، چاپ پنجم، تهران، انتشارات اسلامیه.
____________ ، 1378، تحریر الاحکام الشّرعیّه علی مذهب الامامیّه، قم، مؤسّسه امام صادق.
____________ ، 1373، تذکره الفقهاء، قم، مؤسّسه آل‏البیت لإحیاء التّراث.
____________ ، 1413ق، قواعد الاحکام، قم، مؤسّسه النّشر الاسلامی.
خلیل بن احمد. 1409ق، العین، قم، نشر هجرت.
خوئی، سیّدابوالقاسم. 1417ق، مصباح الفقاهه فی المعاملات، چاپ چهارم، قم، انصاریان.
____________ ، 1372، معجم رجال الحدیث، قم، مرکز نشر الثّقافه الاسلامیه.
زمخشری، محمود. 1417ق، الفائق فی غریب الحدیث، بیروت، دار الکتب العلمیّه.
شهید اوّل، محمّد بن مکّی. 1373، غایة المراد فی شرح نکت الارشاد، قم، مرکز الابحاث و الدّراسات الاسلامیّه.
شهید ثانی، زین‏الدّین بن علی. 1380، حاشیه شرایع‏الاسلام، قم، بوستان کتاب.
_____________ ، 1425ق، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، چاپ سوّم، قم، مؤسّسه المعارف الاسلامیّه.
صدوق، محمّد بن علی بن بابویه. 1415ق، المقنع، قم، مؤسّسه امام هادی.
____________ ، 1366، من لایحضره الفقیه، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة.
طباطبائی یزدی، سیدکاظم، 1415ق، العروه الوثقی، بیروت، دار المورخ العربی.
طبرسی، فضل بن حسن. 1410ق، المؤتلف من المختلف بین ائمه السّلف، مشهد، بنیاد پژوهش‏های اسلامی آستان قدس رضوی.
طوسی، محمّد بن حسن. 1407ق، الخلاف، قم، مؤسّسه النّشر الاسلامی.
_____________ ، 1373، رجال الطّوسی، قم، مؤسّسه النّشر الاسلامی.
_____________ ، 1378ق، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
_____________، 1412ق، النّهایه، قم، مؤسّسه النّشر الاسلامی.
عاملی، محمّدجواد بن محمد. 1419ق، مفتاح الکرامه، قم، مؤسّسه النّشر الاسلامی.
فاضل مقداد. 1404ق، التّنقیح الرّائع لمختصر الشّرایع، قم، کتابخانه آیت‏الله مرعشی.
فیض کاشانی، محمّد. 1406ق، الوافی، اصفهان، مکتبه الامام امیرالمؤمنین علی علیه‏السّلام.
محقّق اردبیلی، احمد بن محمّد. 1403ق، مجمع الفائده و البرهان، قم، مؤسّسه النّشر الاسلامی.
مختاری، رضا و صادقی، محسن. 1387، غنا ، موسیقی، قم، بوستان کتاب.
مفید، محمّد بن محمّد بن نعمان. 1410ق، المقنعه، چاپ دوّم، قم، مؤسّسة النّشر الاسلامی.
نجفی، محمّد حسن. 1385، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
نراقی، احمد بن محمّد مهدی. 1375، عوائد الایّام فی بیان قواعد الاحکام، قم، بوستان کتاب.
____________ ، 1429ق، مستند الشّیعه فی احکام الشّریعه، قم، مؤسّسه آل‏البیت لإحیاء التّراث.
وحید بهبهانی، محمّد باقر. 1417ق، حاشیة مجمع الفائده و البرهان، قم، مؤسّسةالعلامة المجدد الوحید البهبهانی.
همدانی، رضا. 1376، مصباح الفقیه، قم، المؤسّسة الجعفریّه لإحیاء التّراث.
هنفلینگ، اسوالد. 1384، چیستى هنر، ترجمه على رامین، چاپ سوّم، تهران، هرمس.