الهیات هنر
بررسی فقهی حق هنر برای کودک
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
مدرسه اسلامی هنر
چکیده
هنر برای کودک به لحاظ اهمیت آن در آموزش، پرورش و تربیت و نیز تأثیر در رشد فکری و خلاقیت وی، بسیار با اهمیت و ضروری است. هیچ کودکی نباید از این عامل مهم یادگیری، بالندگی و مهارت آموزی محروم بماند.
در نظام بین الملل حقوق کودک ، اگر چه از هنر به عنوان یک حق برای کودک یاد شده، لیکن مولفه ها وگستره این حق به درستی شناسایی نشده است؛ در مواردی هنر برای کودکان با سوء برداشت و استفاده ناروا همراه شده ، هم چنان که گاه یک سو نگری به این حق، موجب غفلت از مصلحت اندیشی و صلاح انگاری در تربیت کودکان گردیده است.
بی گمان پرسش های مهم و متعددی در این مجال وجود دارد؛ این که مبنای فقهی این حق برای کودکان چیست، آزادی بیان و حریم خصوصی کودکان در این عرصه چگونه است و این که خانواده و دولت چه وظایفی را بر عهده دارند. اما مهم ترین سوال این است که چه عاملی مبنا و گستره حق هنر برای کودکان را تعیین می کند؟
در این نوشتار تلاش شده تا بر اساس قواعد شریعت اسلامی و آموزه های فقه اهل بیت (ع) ضمن بررسی مبانی هنر برای کودکان به مثابه یک حق، و تبیین احکام و قلمرو آن بر اساس نظام فقهی کودک، به پرسش یاد شده بر اساس اصل غبطه و مصلحت محوری پاسخ روشنی داده شود.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم
- نهج‌البلاغه
- آل بحرالعلوم، سید محمد، بلغة الفقیه، تهران، مکتبة الصادق (ع)، 1362.
- آملی، محمدتقی، المکاسب والبیع، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، بی‌تا.
- ابن مکی العاملی، محمد، القواعد و الفوائد فی الفقه و الاصول و العربیة، قم، مکتبة المفید، بی‌تا.
- ابن منظور، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1416 ق.
- انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1416 ق.
- بستانی، معلم بطرس، محیط المحیط، بیروت، مکتبة لبنان، 1987 م.
- توحیدی تبریزی، محمدعلی، مصباح الفقاهة فی المعاملات، قم، مؤسسه انصاریان، 1417 ق.
- جان لنکستر، هنر در مدرسه (سید عباس زاده، میر محمد، مترجم) تهران: انتشارات مدرسه. ۱۳۷۳، ص 1212
- حائری شاهباغ، سیدعلی، شرح قانون مدنی، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1376.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا.
- حسنی، هاشم معروف، الولایة والشفعة والاجارة فی الفقه الاسلامی فی ثوبه الجدید، بیروت، دارالقلم، بی‌تا.
- حلّی، حسن بن یوسف (علامه حلی)، تذکرة الفقهاء، تهران، مکتبه مرتضویه، بی‌تا.
- روحانی، سید محمدصادق، منهاج الفقاهة، قم، مؤلف، 1376.
- ساکت، محمدحسین، شخصیت و اهلیت در حقوق مدنی ایران، مشهد، مؤلف، 1372.
- سبحانی، جعفر، الموجز فی اصول الفقه، قم، مؤسسه الامام الصادق (ع)،1382.
- سید فاطمی، سید محمدقاری، تزویج کودکان، نامه مفید، شماره 2، قم، فصلنامه دانشگاه مفید، 1374.
- سید مرتضی (موسوی)، سید علی بن حسین، الانتصار، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، 1415 ق.
- شاله، فیلسین، شناخت زیبایی، ترجمۀ علی اکبر بامداد، طهوری.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا.
- شیخ مفید (العکبری)، محمد بن محمد، المقنعة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1410 ق.
- صابری، حسین، فقه و مصالح عرفی، قم، بوستان کتاب، 1384.
- صفایی، سید حسین و امامی، اسدالله، حقوق خانواده، تهران، دانشگاه تهران، 1374.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، 1408 ق.
- طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، مکتبه مرتضویه، 1387 ق.
- عاملی، باقر، حقوق خانواده، تهران، مدرسه عالی دختران ایران، 1350.
- عاملی، زین الدین بن علی، مسالک الافهام فی شرح شرائع الاسلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، 1416 ق.
- عسکری، ابوهلال، قم، مکتبه بصیرتی، الفروق اللغویة، بی‌تا.
- غزالی، ابوحامدمحمد، المستصفی فی علم الاصول، بیروت، دارالکتب العلمیة 1417 ق.
- فیاض، محمداسحاق، محاضرات فی اصول الفقه (تقریرات درس سید ابوالقاسم خوئی)، قم، انتشارات امام موسی صدر، بی‌تا.
- فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، قم، مؤسسة دارالهجره، 1405 ق.
- قطب، محمد، منهج الفن الاسلامی، قاهره، دار الشروق. بی تا.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، کتابفروشی علامه، 1387 ق.
- قمی، میرزا ابوالقاسم، قوانین الاصول، تهران، علمیه اسلامیه، 1378 ق.
- کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی ـ خانواده، تهران، شرکت انتشار، 1371.
- کرکی، علی بن الحسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسة آل البیت (ع)، 1415 ق.
- کریمی، اکبر... نقش هنر در فعالیت های امورتربیتی. نشریه نگاه. وزارت آموزش و پرورش. (1387)، ص 7. شماره 373.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام، نجف، مطبعة الآداب، 1389 ق.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، معارج الاصول، قم، مؤسسه آل البیت (ع)،1362.
- محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسة آل البیت (ع)، 1415 ق.
- محمدی، محمد ابراهیم و جواد ابراهیمی، ضرورت استفاده از هنر در آموزش، همایش ملی تغییر در برنامه درسی دوره های آموزش و پرورش،
- المراغی، میرعبدالفتاح، العناوین، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1418 ق.
- مطهری، مجتبی، تاملی در تعریف هنر، رساله هنر قدسی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران به راهنمایی آقای دکتر اعوانی، 1386.
- مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1377.
- مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهة ـ کتاب البیع، قم، مدرسه امام امیرالمؤمنین (ع)، 1413 ق.
- نجفی خوانساری، موسی، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب (تقریرات محمدحسین نائینی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1382.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا.
- نیک آئین، فضل اللهُ هنراز دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1367.
- همدانی، آغارضا، مصباح الفقیه، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1416 ق.
)