تبیین ادراک حرکت در فیلم با بهره‌گیری از نظریة ادراک ابن سینا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه ادیان و مذاهب

2 استاد دانشگاه شهید بهشتی

3 عضو هیئت علمی مدرسة اسلامی هنر

چکیده

پرداختن به مسئلة حرکت در فیلم یا تصویر متحرک و چگونگی ادراک آن، یکی از مهم‌ترین مسایل حوزة نظریة فیلم است. در میان نظریه‌های فیلم، جریانی با عنوان «نظریة شناختی» پدید آمد که به مسایلی از این دست می‌پردازد. دیدگاه غالب در نظریة فیلم این است که حرکت در فیلم، توهم ادراکی است. در این پژوهش با بهره‌گیری از روش تحلیل کیفی محتوا و گردآوری کتابخانه‌ای، در بستر فلسفة ابن سینا برای حرکت در فیلم صورت‌بندی ارایه می‌کنم. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که آن‌چه که برخی مانند کوری نیز بیان کرده‌اند نیز بیشتر صورت‌بندی برای رد توهم است تا صورت‌بندی ایجابی نیست. اما در بستر فلسفة سینوی، نشان دادم که می‌توان صورت‌بندی ایجابی برای تبیین حرکت در فیلم ارایه داد. همچنین این پژوهش نشان می‌دهد که فلسفة اسلامی ظرفیت ورود به مسایلی از این دست را دارد و می‌تواند زمینة فلسفی مناسبی برای بنای نظریة فیلم مبتنی بر فلسفة اسلامی باشد.

کلیدواژه‌ها

ابن‌سینا (1371)، المباحثات، تحقیق محسن بیدارفر، قم: بیدار.
ابن‌سینا (1375)، الإشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغه.
ابن‌سینا (1379)، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، تصحیح محمدتقی دانش پژوه، تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌سینا (1383الف)، رسالة نفس، تصحیح موسی عمید، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
ابن‌سینا (1383ب)، طبیعیات دانشنامة علائی، تصحیح سید محمد مشکوة، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
ابن‌سینا (1400)، رسائل ابن‌سینا، قم: بیدار.
ابن‌سینا (1404الف)، التعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدری، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‌سینا (1404ب)، الشفاء: الإلهیات، تصحیح سعید زائد و الاب قنواتی، قم: مرعشی نجفی.
ابن‌سینا (1404ج)، الشفاء: الطبیعیات، تصحیح سعید زائد و الاب قنواتی، قم: مرعشی نجفی.
ابن‌سینا (2007)، أحوال النفس: رساله فی النفس و بقائها و معادها، تحقیق فواد الاهوانی، پاریس: دار بیبلیون.
رازی، فخر الدین (1384)، شرح الإشارات و التنبیهات، تصحیح علیرضا نجف‌زاده، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
فتحعلی، محمود و رضایی، رحمت الله (1387)، «تأملی بر تفاسیر حرکت قطعیه و توسطیه»، معرفت فلسفی، شمارة 21.
کرول، نوئل (1386)، «هستی‌شناسی تصویر متحرک»، خردنامة همشهری، ترجمة دانیال شاهزمانیان، شمارة 13 و 14.
گات، بریس (1392)، «فیلم»، زیبایی‌شناسی هنرها، به کوشش جرولد لوینسون، ترجمة نریمان افشاری و سید محمد مهدی ساعتچی، تهران: موسسة تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن.
ماتلین، مارگارت (1386)، روان‌شناسی احساس و ادراک، ترجمة زهرا درویزه، تهران: دانشگاه الزهرا (سلام الله علیها).
نجفی افرا، مهدی (1388)، «معنی و وجود حرکت در فلسفة ابن‌سینا»، آینة معرفت، شمارة 20.