آیکونولوژی خشت فرشته در قالی خشتی چالشتر با روش اروین پانوفسکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده هنر و علوم انسانی فارسان

چکیده

قالی خشتی چالشتر به‌واسطه ساختار مشبک و متکثری که دارد به بستر ارائه مجموعه‌ای از تصاویر مجزا در کنار هم شده که هر یک در فرهنگ مولد آن دارای معنا و اهمیت است. ازآنجاکه فهم معنای نهان در قالی خشتی چالشتر از طریق فهم اجزای آن میسر می‌شود، این پژوهش با هدف روشن کردن معنای یکی از اجزای این قالی شکل گرفت. در این پژوهش خشت فرشته از قالی چالشتر مورد توجه قرار گرفت و در روند پژوهش سعی بر آن بود که به این پرسش پاسخ داده شود که: در پس خشت فرشته چه مضامین کلامی و روایی وجود دارد و همراهی این مضامین و این ایکون در پی تبیین چه مفهوم ایدئالی است؟ پاسخ‌دهی به این پرسش و تحلیل نقش‌مایه خشت فرشته در این نوشتار با روش ایکونولوژی پانوفسکی صورت گرفت. داده‌های موردنیاز برای این پژوهش از طریق مشاهده‌ تصویر و تحلیل اجزا تشکیل‌دهنده‌اش حاصل شد و اطلاعات موردنیاز برای تحلیل آن از طریق مطالعات کتابخانه‌ای فراهم آمد و درنهایت مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که فیگورهای گیاهی تصویر شده در این خشت، تمثالی از درخت زندگی یا درخت سدره المنتهی هستند و به همین ترتیب فیگور پرنده منقوش در آن، تمثالی از سیمرغ یا حضرت جبرئیل است. تفسیر معنای این نقش‌مایه حاکی از آن است که وجود این نقش‌مایه در قالی، نمادی از طلب آفرینش نو و خلاقیت از منبعی ایدئال است.

کلیدواژه‌ها