نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• غلام رضا یوسف زاده ¹
• محمدتقی یوسفی ²

¹ پژوهشگر

² دانشیار گروه فلسفه دانشگاه باقرالعلوم.

چکیده

برای به دست آوردن هنر اسلامی توجه به نفس شناسی صدرا بسیار راهگشاست؛ در این چارچوب همان‌طوری که می‌بایست انسان را در سیر خلق و معادش (قوس نزول و صعود) شناخت؛ دو موضوع محوری در شناخت فلسفه هنر اسلامی خلق و ادراک اثر هنری (قوس نزول و صعود اثر هنری) می‌باشد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی باهدف بررسی نیمه اول دایره وجودی اثر هنری (خلق اثر هنری) در قالب «نظریّه تنزیل» تنظیم‌شده است؛ در این نظریّه گفته می‌شود اثر هنری ریشه در ملکوت و شاکله وجودی خالق خود دارد و ایده اولیه اثر هنری با پشت سر گذاشتن مراحل عقلی و صورت خیالی در ذهن با کنش بیرونی به امری محسوس و متجسّد بدل می‌شود. این سیر نزولی به‌گونه‌ای است که سیری از اجمال به‌تفصیل را طی می‌کند وهر مرحله پایین‌تر نازله مرحله بالاتر خود است. این سیر نه‌تنها آشکارکننده قوّت‌ها و ضعف‌های قوای ادراکی و تحریکی خالق خود است، بلکه ملکوت خالق خود را نیز آشکار می‌کند و نکته دیگر آنکه برای خلق اثر فاخر خالق اثر ضمن ضرورت داشتن مهارت لازم در تنزیل می‌بایست به استکمال نفس خود بپردازد چراکه هر خلق متناسب با مرتبه وجودی خالق خود صورت می‌پذیرد.

کلیدواژه‌ها

• نظریّه تنزیل
• خلق هنری
• فلسفه هنر اسلامی
• صدرالمتالهین