الهیات هنر
بازی مرکب: هجویه‌ای بر قرارداد اجتماعی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، عضو هیئت‌علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
2 دکتری حقوق عمومی، مدرس دانشگاه و قاضی دادگستری.
چکیده
مجموعۀ نمایشیِ «بازی مرکب» با نگاهی شرق به غرب، سعی در توصیف بخشی از انگاره‌هایی دارد که حقوقدانان با آن مواجهند؛ ازجمله آنکه به نقد نظام سرمایه‌داری می‌پردازد که اتفاق جدیدی محسوب نمی‌شود، زیرا پس از استقرار جهانی آن نظام، بسیاری آثار مکتوب و نمایشی نقادانه تولید شده است. اما توجه به دو نکته در حوزۀ حقوق عمومی بر جذابیت موضوع می‌افزاید؛ اول آنکه: نقد ولو بنیادین، در بستر همان نظام سرمایه‌داری شکل گرفته و در مقیاس جهانی عرضه می‌شود؛ رویه‌ای که در میان دیگر ایدئولوژی‌های قرن 21 که پیروان معتقدی نیز دارند و بر تسامح و تساهل با منتقدان و مخالفان خود به‌عنوان رکنی اصلی تأکید می‌کنند، دیده نمی‌شود. دوم آنکه قرارداد اجتماعی به‌عنوان مفهومی مقدس که نظام حقوقی سیاسی نوین بر آن پایه‌گذاری می‌شود، به چالش کشیده شده است. به‌صراحت و از میان مراحل مختلف بازی نشان می‌دهد که قرارداد اجتماعی ولو آنکه براساس تراضی و آزادی اراده به‌صورت شکلی منعقد گردد، نمی‌تواند لزوماً تضمین‌کنندۀ هر نوع محتوای اخلاقی و یا مبتنیبر عدالت اجتماعی باشد و شهروندان می‌بایست آگاهانه نسبتبه انتخاب مفهومی دربر دارنده حقوق بشر و آزادی‌های عمومی همت گمارند. بدیهی است رویکرد نامبرده نیز با چالش‌هایی هستی‌شناسانه و کاربردی در آینده مواجه خواهد شد؛ اما مواجهۀ یادشده از اهمیت تعیین محتوایی در راستای ارتقای عدالت اجتماعی توسط شهروندان، حین پذیرش قرارداد اجتماعی نمی‌کاهد.
کلیدواژه‌ها
)