نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• غلام‌رضا حداد

استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی.

چکیده

سینما ابزاری برای بازنماییِ مفاهیم اجتماعی در قالبی از ساختارهای معنایی است که می‌توان با استفاده از تکنیک‌های متنوع تحلیل کیفی، با واسازی عناصر آن، جهان برساخته‌اش را آشکار، فهم و تفسیر کرد. پیوند ساختار معنائی اثر سینمایی با زمینۀ اجتماعی آن، به محصولی هنری جنبه‌هایی سیاسی، حقوقی، اخلاقی می‌بخشد و آن را موضوعی برای تحلیل و فهم وضعیت اجتماعی جوامع می‌نماید. در این پژوهش فیلم «قهرمان» ساختۀ اصغر فرهادی که با تمرکز بر مسایل طبقات فرودست، اجتماعی‌ترین درام وی محسوب می‌شود، مبتنی­بر روش تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفته است. مبتنی­بر مفاهیم بازنمایی، نماد و ساختارهای معنائی سیاسی، حقوقی و اخلاقی و با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون، نتایج این پژوهش گویای آن است که جهان معانیِ «قهرمان» حول مضامین اصلیِ «نمایشی‌شدنِ امر اخلاقی»، «کالایی‌شدنِ امر اخلاقی»، «جبر اجتماعی در تعیین نقش‌های اخلاقی»، «قدرت سیاسی، عصیان، مقاومت و تسلیم»، «کودکان و جامعه‌پذیری» و نهایتاً «زنان و عشق» برساخته شده است و پیام کانونی آن، قربانی‌شدنِ ارزش‌های اخلاقی در بستری از انسداد آزادی‌ها و محرومیت‌های اجتماعی و سیاسی است.

کلیدواژه‌ها

• فیلم قهرمان
• تحلیل مضمون
• نشانه‌شناسی
• بازنمائی
• ساختار معنایی