الهیات هنر
«این فیلم نیست»: ممیّزی هنری سینما در حقوق ایران
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
عضو هیئت‌علمی گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
سانسور یا ممیّزی فیلم‌های سینمایی، مداخلۀ پیشینیِ حکومت در آزادی بیان هنری است که قبل از عرضۀ اثر، خط قرمزها را اِعمال میکند. امری که در ایرانِ پس از پیروزی انقلاب اسلامی توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی براساس آییننامۀ نظارت بر نمایش فیلم و صدور پروانۀ نمایش آنها مصوّب 1361 هیئت دولت اعمال میشود. در این مقرره، در کنار ممیّزیهای مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی و شرعی؛ نوعی از ممیّزی وجود دارد که می‌توان آن را ممیّزیِ هنری نامید که مطابق آییننامۀ آن، نمایش فیلم‌های فاقد ارزش تکنیکی و نازل هنری به‌دلیل اینکه ذوق و سلیقه و پسند تماشاگران را به انحطاط و ابتذال میکشد، ممنوع است. طی این پژوهش، ممیّزیِ مزبور در بستر مفاهیم هنر و رویکردهای آن تحلیل شده است و نتیجه نشان میدهد این ممیّزی، برخلاف اقسام دیگر که محتوایی است، نظر به فُرم داشته و ارزشهای هنری و سینمایی اثر را مدنظر دارد. امری که شناسایی هنر ازطریق هنرمند و جامعۀ هنری را کنار گذاشته و زیبایی: یعنی معیاری درونی و ذوقی را برگزیده و انتخابی که در کنار گزینش رویکرد تجویزیِ هنر به‌دنبال خطکشی برای تشخیص سینما از غیر سینماست. این مبنا در آییننامۀ مُعنوَنه و مصوّبۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی جلوه نموده و نتیجۀ آن، نشستن وزارت فرهنگ و شوراهای آن به‌جای منتقد و کارشناس سینما و مردم است. جادهای بی‌انتها که بسته به سلیقه و سیاست‌های وزارت، راه را برای ممیّزی وسیع و بی‌ضابطه باز مینماید.
کلیدواژه‌ها
)