الهیات هنر
بررسی منشاء و خاستگاه نقش‌مایه‌های تذهیب قرآنی ابن بواب بر اساس نقوش گچ‌بری سده‌های نخست اسلامی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
دانشگاه هنر اصفهان دانشکده پژوهشهای عالی هنر و کارآفرینی
چکیده
قرآن ابن بواب یکی از نسخ گرانمایه در تاریخ هنر اسلامی موجود در کتابخانه چستربیتی دوبلین ایرلند است که توسط خوشنویس و مذهب بنام قرن پنجم هجری" ابوالحسن علاء‌الدین علی بن هلال" مشهور به "ابن بواب" به رشته تحریر درآمده است. از آنجا که این کتاب مقدس حاوی نخستین نمونه‌های تذهیب قرآن می‌باشد، نگارندگان جستار حاضر تلاش دارند با مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی به بررسی 171 نقش‌مایه تذهیبی از آن نسخه و نقش‌مایه‌های 7 بنای اولیه اسلامی به روش توصیفی – تحلیلی، بپردازند و در پاسخگویی بدین پرسش برآیند که: نقوش تذهیبی قرآن ابن بواب، از چه طرح‌ها و الگوهای هنری تأثیر پذیرفته‌اند؟ نگارندگان پس از بررسی و تجزیه و تحلیل داده‌های کتابخانه‌ای و اسنادی، بدین نتیجه رسیدند که باتوجه به این‌که ابن بواب قبل از کتابت و تذهیب، به کار تزیین معماری می‌پرداخته، نقوش تذهیب مورد استفاده وی نیز سابقه در پیشیه قبلی او داشته و مأخوذ از آرایه‌های معماری سده‌های نخستین اسلامی‌اند. نمونه‌های طرح‌های به‌کاربرده او را می‌توان در محراب عباسی بغداد، رقه، سامرا، مسجد جامع اصفهان، مسجد نایین، مسجد نه‌گنبد بلخ و سیمره دید. این امر نشان می‌دهد که نخستین آرایه‌های تذهیب اسلامی، از آرایه‌های معماری تأثیر پذیرفته است.
کلیدواژه‌ها
)