الهیات هنر
مطالعه تطبیقی تعیین پدیدآورنده و مالک نخستین در آثار سینمایی از منظر نظام حقوق مالکیت ادبی و هنری
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه حقوق خصوصی و مالکیت فکری، دانشکده حقوق، دانشگاه قم.
چکیده
یکی از موضوعات چالشی در مورد آثار سینمایی از گذشته تاکنون بهویژه با توجه به کثرت اشخاص درگیر در تهیۀ این آثار همچون تهیه‌کننده، کارگردان، فیلمنامهنویس، آهنگساز، مسئلۀ چگونگی تعیین و انتخاب پدیدآورندگان این‌قبیل آثار در نظام حقوق مالکیت فکری است. به‌علاوه، یکی دیگر از موضوعات بحثبرانگیز و مورد اختلاف کشورها در این حوزه، مسئله مالک نخستین آثار سینمایی، بهویژه با عنایت به هزینة سنگین تولید آنها از یک‌سو و لزوم سرمایهگذاری اقتصادی برای تولید آنها از سوی اشخاصی غیر از پدیدآورندگان آن آثار یعنی تهیه‌کنندگان است.
در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی-تطبیقی تلاش شده است نخست، پدیدآورندگان اثر سینمایی با عنایت به شاخصههای کلی پدیدآورندگی در نظام کپیرایت در نظام‌های مختلف حقوقی، اسناد بینالمللی و نیز حقوق ایران تبیین گردد و ضمن تبیین ماهیت اثر سینمایی، به مالک نخستین این آثار به‌صورت تطبیقی و زیربنایی پرداخته شود.
نتایج این پژوهش نشان میدهد که مالک نخستین در نظام‌های حقوقی پیرو حق مؤلف، متفاوت با نظام‌های حقوقی تابع حق تکثیر است و صرف‌نظر از ماهیت آن آثار، معیارها، مصادیق و رویکرد تعیین پدیدآورنده در کشورها بسیار گوناگون و متنوع است. به‌علاوه، باوجود سکوت قانونگذار ایرانی نسبت به دو موضوع یادشده در قانون فعلی کپیرایت 1348 ایران، در لایحه 1393 قانونگذار ایرانی به پیروی از نظام حق مؤلف فرانسه رویکرد مشخصی را در قبال موضوعات یادشده در آثار سینمایی برگزیده است، هرچند این رویکرد علیرغم داشتن امتیازهایی، قابل انتقاد و غیر منطبق با ساختار و چارچوبهای صنعت فعلی فیلمسازی در ایران است.
کلیدواژه‌ها
)