الهیات هنر
حمایت «حقوق مالکیت فکری» از اثر سینمایی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشجوی دکتری حقوق تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی دانشگاه تهران
چکیده
سینمای رو به رشدِ ایران نیازمند حمایت حقوقی مناسب و بهینه از مؤلفان و دیگر دست‌اندرکارانی است که در تهیة اثر سینمایی مشارکت می‌کنند. قانونی که از این افراد حمایت می‌کند، قانون حمایت از مؤلفان، مصنفان و هنرمندان است که در سال 1348 تصویب شده است. مسلّم است که صنعت سینمای ایران در طی این سال‌ها توسعه پیدا کرده؛ اما قانونی که از آثار سینمایی حمایت می‌کند همچنان تغییر نکرده است! در ایران از آثار سینمایی، حمایت کافی به عمل نمی‌آید، و نه‌تنها از حقوق مؤلفین در قانون فعلی به‌طورکامل حمایت نمی‌شود، بلکه اثر سینمایی نیز در قانون تعریف نشده است. اثر سینمایی با توجه به ویژگی‌هایی که دارد، مانند تعداد افراد دخیل در آفرینش آن، و گسترة آفرینش‌های هنری موجود در آن، نیازمند بررسی ویژه از منظر حمایت حقوق مالکیت فکری است. در این مقاله با مطالعۀ تطبیقی در قوانین کشورهای انگلیس، ایالات‌متحده آمریکا، فرانسه، و کنوانسیون‌های بین‌المللی تلاش شده است علاوه‌بر ارائۀ تعریفی از این اثر، احکام خاص حمایتی از این آثار را، مانند معیار اصالت، مدت حمایت و پدیدآورندگان شناسایی نماید. شایسته است قانونگذار ایران صراحتاً اصالت را شرط حمایت در آثار قرار دهد؛ چراکه حمایت از آثار غیر اصیل، دایرة حمایت را گسترش می‌دهد و این امر برای کشوری درحال‌توسعه مطلوب نیست. درخصوص پدیدآورندگان این‌گونه آثار، حکمی در قانون ایران وجود ندارد. به نظر می‌رسد با توجه به تجربة کشورهای موردمطالعه و با نگاهی به کنوانسیون‌های بین‌المللی، می‌توان کارگردان اصلی، نویسندة فیلم‌نامه، نویسندة دیالوگ‌ها و آهنگساز را به‌عنوان پدیدآورندگان شناسایی کرد. با به‌روزکردنِ قانون در این زمینه می‌توان به حمایت بهتر و کافی از پدیدآورندگان دست یافت و انگیزة تولید چنین آثاری را در جامعه افزایش داد.
کلیدواژه‌ها
)